ترازنامه در حسابداری

ترازنامه در حسابداری ، یکی از صورت های مهم مالی در حسابداری، ترازنامه نام دارد. فاکتور هایی که در ترازنامه وجود دارند شامل گزارشاتی از دارایی ها، بدهی و حقوق صاحبان سهام در یک سازمان یا واحد تجاری می شوند. این گزارشات در یک بازه زمانی تعریف می شوند و نقش مهمی در تصمیم گیری های مهم سازمانی دارند. بوسیله ترازنامه حسابداری و فاکتورهای موجود در آن، می توان موقعیت مالی و فعالیت های اقتصادی شرکت را بصورت دقیق و لحظه ای بررسی کرد.

ترازنامه در حسابداری

ترازنامه گزارشی اســت که اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی، تعهدات اقتصادی و حق مالی صاحب سرمایه را از طریق گزارش داراییها، بدهیها و سرمایه واحد تجاری در یک زمان مشخص فراهم می‌کند . ترازنامه شکل بسط داده شده معادله اساسی حسابداری است .

از آنجا که ترازنامه معرف وضعیت مالی واحد تجاری در یک مقطع زمانی معین است، آن را صورت وضعیت مالی نیز مینامند. همچنین ترازنامه یکی از صورتهای مالی اساسی است که با عناوین بیلان و صورت وضعیت مالی هم شناخته می‌شود. در زبان انگلیسی به آن Balance Sheet گفته می‌شود.

ترازنامه به همراه سایر صورتهای مالی اساسی در پایان دوره‌ی مالی تهیه میشود و مربوط به یک مقطع زمانی معین اســت. لذا ترازنامه برای یک مقطع زمانی مشخص، مثلا 1399/12/29، تاریخ‌گذاری میشود. به عبارت دیگر، ترازنامه با گزارش داراییها، بدهیها و ســرمایه مؤسسه در پایان دوره مالی، وضعیت مالی مؤسسه را در یک تاریخ مشــخص منعکس می‌نماید.

ترازنامه که بیلان نیز نامیده می شود، ساختاری از پیش تعیین شده دارد و بر اساس فرمول “دارایی برابر با مجموع بدهی ها و سرمایه می باشد” شکل گرفته است. در این فرمول، باید در تمام موارد محاسبه شده، مجموع دارایی ها با حقوق صاحبان سرمایه و مجموع بدهی ها، برابر باشد و به نوعی این معادله، برقرار باشد. در صورتی که این معادله برقرار نباشد، نشان وجود خطا در محسابات حسابداری است که باید سریعا برطرف شود.

انواع ترازنامه براساس شکل

در قسمت قبل، توضیح دادیم که ترازنامه حسابداری چیست و گفتیم که بیلان مالی، از مهم ترین صورت های مالی شرکت ها بوده و دربردارنده اطلاعات مربوط به بدهی، سرمایه و دارایی یک شخص حقوقی می باشد. شرکت ها، برای تکمیل اطلاعات مالی، هنگام تنظیم اظهارنامه شخص حقوقی و سپس، پرداخت قبض مالیات متعلقه، باید، ترازنامه مالی خود را در دوره های معین، داشته باشند که این ترازنامه مالی، بر اساس شکل تنظیم، به دو نوع زیر، قابل تقسیم است:

شکل حساب ترازنامه:

در شکل حساب ترازنامه حسابداری، ترازنامه، همانند حرف T انگلیسی، تنظیم می گردد و دارای عنوان و دو ستون است . در بالای T، عنوان ذکر شده، در ستون سمت راست آن، اطلاعات مربوط به دارایی و در ستون سمت چپ، اطلاعات مربوط به حقوق اشخاص صاحب سهام و اطلاعات مربوط به بدهی شرکت، نوشته می شود . در این شکل از ترازنامه حسابداری، حتما باید، جمع حساب های ستون سمت راست ترازنامه با جمع مانده حساب های سمت چپ، مساوی گردند.

شکل گزارشی ترازنامه:

در شکل گزارشی ترازنامه حسابداری، بر خلاف شکل حساب ترازنامه، تنظیم ترازنامه، به صورت تک ستونی می باشد. بدین نحو که ابتدا، دارایی شرکت، نوشته شده است ، سپس، در زیر آن، بدهی و سرمایه، قید می گردد و در انتها، اطلاعات مربوط به جمع مانده حساب، آورده می شود.

پس از توضیح در این خصوص که ترازنامه حسابداری چیست و انواع آن، بر اساس شکل نوشتار ترازنامه کدامند، در ادامه، قصد داریم، اجزا و ساختار ترازنامه های مالی را نام برده و بگوییم که هر ترازنامه، دارای چه اجزایی می باشد؛ سپس، نحوه تحلیل ترازنامه را بر اساس نمونه بیلان مالی، توضیح دهیم.

بیشتر بخوانید:

نرم افزار حسابداری چیست ؟

انواع ترازنامه حسابداری

ترازنامه در کنار صورت سود و زیان یکی از ضروری ترین صورت های مالی هست که برای بررسی وضعیت مالی به مدیران کسب و کار ارائه می‌شود. هر واحد تجاری با توجه به نوع فعالیت خود دارای ترازنامه حسابداری متفاوتی هستند؛ که در نوع حساب ها، مبلغ و سایر جزئیاتشان متفاوت هستند.

ترازنامه حسابداری شرکت بازرگانی

ترازنامه حسابداری شرکت‌های بازرگانی به دلیل سبک فعالیت آنها شامل حساب‌هایی همچون حساب‌های سود و زیان خالص، حسابهای عملیاتی، سود ناخالص و .. می‌باشند. همچنین در این نوع از ترازنامه های حسابداری حسابهای تولید مشاهده نمی‌شود.

ترازنامه حسابداری شرکت پیمانکاری

ترازنامه حسابداری شرکت های پیمانکاری، با توجه به دریافت سرمایه از کارفرمایان در مراحل مختلف کاری متفاوت است. وجود پیمان‌های کوتاه و بلند مدت و میزان بالای تعهدات باعث میشود برای دریافت ترازنامه حسابداری از نرم افزار حسابداری پیمانکاری استفاده شود.

ترازنامه حسابداری شرکت خدماتی

در ترازنامه حسابداری شرکت‌های خدماتی ویژگی اصلی این نوع از شرکت‌ها در این موضوع می‌باشد که تولید و جابجایی کالا و محصول در آنها وجود ندارد. همچنین بیشتر مانده حساب‌های آن‌ها از جنس هزینه ارائه خدمات می‌باشد. در ترازنامه حسابداری شرکت‌های خدماتی، حساب‌های عملیاتی و .. وجود ندارد بجای آن حساب هزینه‌های ارائه خدمات، حقوق پرسنل و … بیشتر از سایر شرکت ها مشاهده می‌شود.

ترازنامه حسابداری شرکت تولیدی

در شرکت های تولیدی، بستانکاری در ازای فروش کالای تولید شده بدست می آید و بدهکاری مجموعه مواردی است که برای تولید کالا خریداری شده است. سرمایه نیز شامل سرمایه ثابت (ملک، ساختمان، دستگاه‌ها و…) و سرمایه در گردش یا جاری می‌باشد. ترازنامه شرکت تولیدی در موارد ذکر شده متفاوت است.

ترازنامه شرکت های بورسی

فعالان حوزه بورس برای اینکه بتوانند تصمیمات صحیحی برای سرمایه گذاری بگیرند به اطلاعات ترازنامه نیاز دارند. ترازنامه شرکت های بورسی به بیان میزان سود یا زیان این کسب و کارها میپردازد البته در اجرای اصل افشاسازی و شفافیت اطلاعات بسیار حساس هستند. به همین دلیل این ترازنامه باید تاییدیه مراجع زیر صلاح را بگیرد.

ترازنامه شرکت های سهامی

ترازنامه در این شرکتها تفاوتی با سایر شرکتها ندارد. جز این مورد که در شرکت های سهامی خاص، بابت سال مالی، ترازنامه تصویب میشود.

فاکتور های ترازنامه حسابداری

مطابق فرمول ترازنامه، اقلامی که در حسابداری مورد استفاده قرار می گیرد شامل دارایی، بدهی و سرمایه می باشد. در این بخش قصد داریم به شکلی دقیق تر این موارد را بررسی نماییم.

دارایی ها

اولین ستونی که در ترازنامه مورد استفاده قرار می گیرد، دارایی های شرکت است. در این ستون، میزان نقدینگی از ابتدا به ترتیب، به سمت پایین لیست می شود. این نقدینگی به معنای سهولت تبدیل شدن دارایی به وجه نقد است. بنابراین هر دارایی که قابلیت تبدیل شدن آن به پول نقد بیشتر باشد، دارای نقدینگی بیشتری است و در ابتدای ستون قرار خواهد گرفت.

دارایی ها در ترازنامه حسابداری شامل سه نوع دارایی های جاری، دارایی های غیر مشهود و دارایی های ثابت می شوند که در ادامه به معرفی آنها می پردازیم:

دارایی های جاری

این دارایی ها شامل موارد نقدی مانند موجودی و وجوه نقد می باشند. این دسته شامل دارایی هایی که نقدینگی بالایی دارند نیز می شود. این موارد مانند دسته چک ها، موجودی کالاها، ملزومات، اسناد دریافتی، پیش پرداخت ها و مواردی از این دسته می شود.

دارایی های غیر مشهود

برخی دارایی ها نیز از ارزش مالی خاصی برخوردار اند اما به صورت مستقیم قابل استفاده مالی قرار نمی گیرند. این دارایی ها شامل مواردی مانند حق اختراع و سرقفلی می شوند.

دارایی های ثابت

دارایی های ثابت نیز یکی دیگر از زیر مجموعه دارایی ها در ترازنامه حسابداری است که شامل مواردی مانند املاک شرکت، وسایل و ماشین آلات می باشد. این نوع دارایی به طور معمول عمری بیش از یک سال دارند و مستقیما در فعالیت های مالی شرکت مورد استفاده قرار نمی گیرند.

بدهی ها

بدهی ها نیز شامل دو قسمت بدهی های جاری و بدهی های غیر جاری می شود. این موارد باید توسط واحد اقتصادی شرکت یا سازمان پرداخت شوند.

بدهی های غیر جاری

نوع اول بدهی ها، بدهی های غیر جاری می باشد که سازمان موظف است در طولانی مدت، آنها را پرداخت کند. وام های بلند مدت و مالیات بر درآمد، از این دسته بدهی ها هستند.

بدهی های جاری

نوع دیگری از بدهی ها، بدهی های جاری هستند که سازمان یا شرکت، ملزم به پرداخت آنها در کوتاه مدت است. این بدهی ها شامل مواردی مانند حقوق پرسنل، هزینه اجاره، بدهی های بانکی و … می باشد.

سرمایه

سرمایه یا حقوق صاحبان سرمایه، آخرین فاکتور ترازنامه حسابداری است. میزان موجودی و پولی که به هر یک از صاحبان و سرمایه داران شرکت متعلق است، در این دسته قرار میگیرد.

دلایل اهمیت ترازنامه حسابداری

کاربرد ترازنامه در عملیات های حسابداری بسیار زیاد است. اهمیت بالای این صورت مالی، بسته به برخی دلایل است که در این بخش به معرفی آنها می پردازیم.

اطلاع از نقدینگی

نقدینگی و میزان آن، اهمیت بالایی در وضعیت اقتصادی هر شرکتی دارد. بوسیله ترازنامه، می توان دید درستی از میزان نقدینگی شرکت بدست آورد. دلیل آن هم مقایسه دارایی و بدهی است. این موضوع، دید شما را برای گرفتن تصمیمات بهتر باز می کند.

امکان تعیین کردن نسبت بدهی به دارایی

تهیه ترازنامه، باعث میشود سطح ریسک مالی شرکت، به دلیل به دست آوردن نسب بدهی ها به دارایی، برآورد شود.

افزایش بره وری

از دیگر دلایلی که باعث اهمیت بالای ترازنامه حسابداری می شود، افزایش بهره وری سازمان و رسیدن به سود بالاتر است. این مورد هم به دلیل ارزیابی دارایی های کسب کرده بوسیله فعالیت های تجاری شرکت اتفاق می افتد.